كتاب حاضر با رويكردي تحليلي تاريخي در 9 بخش از ابعاد، مباني، مراحل شكل‏گيري و توسعه تمدن اسلامي و ادوار مختلف آن بحث كرده و ضمن بررسي مفاهيم عنوان كتاب، از ماهيت و ساختار تمدن اسلامي و دوران اوج و افول آن سخن مي‏گويد. عناوين اين بخشها كه گوياي دامنه و محدوده پژوهش حاضر است، عبارتند از: كليات، تمدن اسلامي، نهضت علمي در تمدن اسلامي، نهادهاي آموزشي در تمدن اسلامي، هنر در تمدن اسلامي، تأثير تمدن اسلامي بر تمدن غرب، ضعف و انحطاط تمدن اسلامي، ظرفيت‏هاي موجود در جهان اسلام و انحطاط معنوي دنياي مدرن. در پايان هر بخش پرسشهايي به منظور خودآزمايي دانشجويان ارائه شده است.