عبدالغفار خان نجم الدوله، يكي از دانشوران طراز اول عصر قاجار است كه در سال 1255 هـ . ق در اصفهان در خانداني پا به عرصهي وجود گذاشت كه به علم و دانش شهره شده بود. عبدالغفارخان نجمالدوله، رياضيدان، آمارشناس، منجم و جمعيتشناس بود و به مناسبت تبحرش در رياضيات و هندسه، گاه از او، با نام مهندس نجمالدوله ياد ميشود. كتاب حاضر شرح مسافرت دوم نجمالدوله به خوزستان در سال 1306 هـ . ق به قصد بررسي امكان بازسازي سد اهواز و برآورد هزينههاي آن صورت گرفته است. سفرنامهي دوم نجمالدوله حاوي ابتكارها و نوآوريهايي است. وي حتي از ثبت كوچكترين و جزئيترين وقايع و مسائل صرفنظر نكرده است. اين سفرنامه نه تنها شامل انواع اطلاعات دربارهي شهرها، قصبهها و روستاهاي مسير رفت و برگشت نجمالدوله است، بلكه آينهي تمامنمايي است از اوضاع و احوال اجتماعي، سياسي، اقتصادي و آداب و سنن و ارزشهاي فرهنگي مناطق و مكانهاي طي شده در اواسط سلطنت ناصرالدين شاه قاجار. در پيوست كتاب متن كتابچهي حاوي دستورالعمل چهارده اصلي ناصرالدين شاه به نجمالدوله در خصوص سفر به خوزستان و شروح و توضيحات مفصل نجمالدوله در ذيل هر اصل دربارهي مشاهدات و اقدامات و پيشنهادهاي او درج گرديده است. در چهارده اصل مذكور، افزون بر موضوع سد اهواز و برآورد هزينهي آن، دستوراتي در زمينهي مطالعهي رودخانهي كارون، سرزمينهاي اطراف آن و عشاير ساكن در آنها موجود است.