كتاب حاضر، سفرنامه‌ي "حاج‌ميرزا عبدالغفار نجم‌الملك" (1255-1326 هـ ق)، از دانش‌آموختگان دارالفنون و مهندسان مبرز عصر ناصري است. اين سفر كه در سال‌هاي 99-1298، به مدت 9 ماه به طول انجاميده، براي بازديد سد اهواز و برآورد هزينه و كيفيت بنا و كارهاي مهندسي آن، به دستور ناصرالدين شاه صورت گرفته است. نويسنده علاوه بر گزارش ماموريت كه آن را به صورت جداگانه به ناصرالدين شاه عرضه كرده، در بين راه مشاهدات و تاملات خود را نيز يادداشت نموده كه حاصل آن، سفرنامه‌ي حاضر است. سفر او از تهران، كاشان، اصفهان، بروجرد، خرم‌آباد به خوزستان و بازگشت از راه بختياري، اصفهان، كاشان و قم بوده است. نجم‌الملك صرفا به گزارش و نقل مشاهدات نپرداخته بلكه به منظور بهبود اوضاع، در بسياري از زمينه‌ها پيشنهاد و راه‌كارهايي نيز به دست داده است؛ از جمله اطلاعات ارزشمندي كه از كتاب به دست مي‌آيد عبارت‌اند از: زمين‌هاي كشاورزي و باير، باغات، ارزش زمين هر ناحيه، آبياري، ديم‌كاري، كاريزها، رودها، سدها، بناهاي تاريخي، بانيان بناها و كيفيت حفظ آن‌ها، محصولات، صنايع، ماليات‌ها، عادات و آداب و رسوم، لباس و رفتار و عقايد مردم، وضع ماموران دولت، رفتار آن‌ها با مردم، معاريف و بزرگان و تجار، نحوه‌ي مالكيت زمين و بسياري اطلاعات ديگر درباره‌ي شهرها و ديه‌هايي كه در مسير سفر بوده‌اند. نجم‌الدوله علاوه بر تدريس، تاليف و ترجمه‌ي كتاب‌هايي در حساب و هندسه و نجوم، هم‌چنين استخراج تقويم، سرشماري تهران، اعلام ساعت و دقيقه‌ي تحويل سال در شمار كارهاي اوست و بسياري از كتاب‌هاي درسي آن عصر تاليف او بود. در صفحات پاياني، مطالب كتاب "تاريخ پانصدساله‌ خوزستان" اثر "احمد كسروي" درباره‌ي ماموريت و اقدامات نجم‌الملك افزوده شده است. هم‌چنين تصوير دستنويس "كتابچه‌ي دستورالعمل"، يعني فرمان ناصرالدين شاه كه در 14 "اصل" تنظيم شده و نجم‌الملك براي هر "اصل"، شرحي متناسب با مطلب، به عنوان جواب و گزارش‌ ماموريت خود تحرير كرده، به صورت چاپ عكسي در پايان ضميمه شده است. صفحات پاياني به نمايه اسامي اختصاص دارد.